Dostęp do informacji publicznej jest uprawnieniem przewidzianym w najwyższym akcie systemu prawa w Polsce – Konstytucji RP. Zgodnie z regulacją art. 61 Ustawy Zasadniczej, prawo do uzyskiwania informacji o działalności podmiotów publicznych i innych podmiotów – w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa - przysługuje każdemu obywatelowi. Uprawnienie to skonkretyzowane zostało w kluczowej dla niniejszej materii ustawie z dnia 6 września 2001 roku o dostępie do informacji publicznej, a także w regulacji podstawowej – rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 17 maja 2002 roku w sprawie Biuletynu Informacji Publicznej.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy i podlega udostępnieniu w trybie i na zasadach określonych w ustawie. Będzie to zatem informacja o działalności organów władz publicznych i innych podmiotów w zakresie, w jakim wykonują zadania publiczne, pełnią funkcje publiczne bądź gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Udostępnieniu podlega m.in. informacja o polityce wewnętrznej i zewnętrznej, podmiotach zobowiązanych do udostępnienia informacji publicznej i zasadach ich funkcjonowania, danych publicznych oraz majątku publicznym.
Prawo dostępu do informacji publicznej przysługuje każdemu bezwzględnie - nie można żądać od wnioskodawcy wykazania interesu prawnego lub faktycznego w jej uzyskaniu. Prawo do informacji publicznej obejmuje ponadto uprawnienie do wglądu do dokumentów urzędowych, a także dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów.
Krąg podmiotów obowiązanych do udostępnienia informacji publicznej jest szeroki – zalicza się tu władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, zaś ich zamknięty katalog określony jest w art. 4 ustawy o dostępie do informacji publicznej.
Istnieją pewne ograniczenia w dostępie do informacji publicznej. Po pierwsze, w sytuacji, gdy istnieje ustawa szczegółowa określająca odmienne zasady i tryb dostępu do informacji publicznej, przepisy tej innej ustawy mają pierwszeństwo przed przepisami ustawy o dostępie do informacji publicznej. Po drugie, jak wskazano powyżej, nie ma obowiązku udostępniania wnioskodawcy informacji przetworzonej – ale tylko wtedy, gdy nie wykaże on szczególnego interesu publicznego w uzyskaniu przedmiotowej informacji. Po trzecie, prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych. Po czwarte wreszcie, prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy, jednakże ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz w sytuacji, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa. W trzech ostatnich przypadkach podmiot zobowiązany wydaje decyzję odmawiającą udostępnienia informacji publicznej.
W przypadku, gdy wnioskodawca zwraca się z wnioskiem o udostępnienie informacji, które nie zostaną zakwalifikowane jako informacje publiczne, podmiot zobowiązany do udostępnienia powiadamia wnoszącego, iż jego wniosek nie znajduje podstaw w przepisach prawa. W tej sytuacji nie mają zastosowania przepisy o odmowie udostępnienia informacji publicznej, a więc nie stosuje się formy decyzji administracyjnej, a jedynie informuje się wnioskodawcę o niniejszym fakcie w zwykłej formie korespondencyjnej.
Informacja publiczna jest udostępniana poprzez:
W Straży Miejskiej Miasta Krakowa informacja publiczna udostępniana jest również na zapytanie złożone pocztą mailową, oraz za pomocą skrzynki podawczej Straży Miejskiej na platformie ePUAP. Odpowiedź na tak złożony wniosek lub zapytanie wysyłana jest do wnioskodawcy drogą elektroniczną.
6.1. Wniosek o udostępnienie informacji publicznej
Udostępnienie informacji publicznej w trybie wnioskowym ma miejsce po uprzednim złożeniu wniosku o udostępnienie informacji publicznej.
Postępowanie prowadzone w tym trybie jest postępowaniem uproszczonym i niesformalizowanym; jest to postępowanie, do którego przepisy kpa stosuje się tylko odpowiednio i to tylko w ograniczonym zakresie.
6.2. Termin udostępnienia informacji publicznej
Informacji publicznej udziela się w terminie 14 dni od daty wpływu wniosku. Jeżeli jednak nie może być ona udostępniona w tym terminie, podmiot zobowiązany powiadamia (również w terminie 14 dni od daty wpływu wniosku ) o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informację - nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od złożenia wniosku.
6.3. Forma udostępnienia informacji publicznej
Udostępnienie informacji publicznej następuje w sposób zgodny z wnioskiem. Zdarzyć się jednak może, że udostępnienie informacji publicznej zgodnie z wnioskiem nie będzie możliwe z powodu braku środków technicznych, niezbędnych do realizacji wniosku. W takiej sytuacji podmiot udostępniający powiadamia pisemnie wnioskodawcę o przyczynach braku możliwości udostępnienia informacji publicznej zgodnie z wnioskiem i wskazuje, w jaki sposób lub w jakiej formie informacja publiczna może zostać udostępniona niezwłocznie. Jeżeli w terminie 14 dni od otrzymania powiadomienia wnioskodawca nie złoży wniosku w formie wskazanej w powiadomieniu, postępowanie o udostępnienie informacji publicznej umarza się.
6.4. Koszty związane z udostępnieniem informacji publicznej na wniosek.
Jeżeli udostępnienie informacji publicznej wymaga poniesienia dodatkowych kosztów związanych ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku, podmiot zobowiązany może pobrać od wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej tym kosztom.
6.5. Tryb odwoławczy.
Do decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej oraz do decyzji o umorzeniu postępowania o udostępnienie informacji publicznej stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, z tym że: